Deel 1

17 november 2024 wordt de laatste eredienst gehouden in de kerk van Nijensleek. Dan zal de kerk gesloten worden en moet er een andere bestemming voor gevonden worden. Dat de kerk nu gesloten moet worden mag niet verhullen dat er de laatste jaren veel inzet is getoond om het kerk-zijn te behouden. Op allerlei manieren is getracht de aandacht te vestigen op het goede wat er rond deze kerk gebeurde. Zo zal ook de geschiedenis aantonen dat er in het verleden heel, heel veel werk is verzet om in ieder geval de erediensten te behouden Samenwerken met de Hervormde Kerk in Vledder mocht niet leiden tot meer kerkbezoek. Na enkele jaren van gezamenlijke diensten, samen vergaderen, samen plannen maken, samen bidden, samen tot een besluit komen moeten we nu ervaren dat twee kerkgebouwen onderhouden niet meer mogelijk is.

Hoe is het allemaal begonnen?

Als we dat willen weten, moeten we wat meer van de geschiedenis leren kennen.

Bij de Synode van Dordrecht waren er allerlei regels opgesteld waarmee men als kerk rekening had te houden. Bij sommige groepen kwam dat niet goed over. Zij vonden de Hervormde Kerk te vrijzinnig. Daarom besloten zich af te scheiden.

Onder leiding van ds. De Cock uit Ulrum werd in 1834 de Christelijk Gereformeerde Kerken opgericht. In 1886 scheidde een groep onder leiding van ds. Abraham Kuyper zich ook af van de Hervormde Kerk. Deze afscheiding staat bekend als de Doleantie (Klaagschrift, zij klaagden over de strenge regels, ze wilden baas in eigen huis zijn). In 1892 gingen de twee afgescheiden Kerken samen. De nieuwe naam werd: De Gereformeerde Kerken in Nederland.

Onder die vleugels werd in 1893 de kerk in Nijensleek opgericht. De classis Beilen, waaronder Nijensleek valt, vindt dat men zelf het initiatief moet nemen.

Dat gebeurt dan ook met behulp van de Gereformeerde kerk van Steenwijk.

De notarisfamilie Van Giffen bezat in Nijensleek veel grond. Zij stelde een deel van de grond beschikbaar om er een kerkgebouw op te plaatsen ( op die grond staat het huidige gebouw nog steeds). De Hervormde Gemeente van Steenwijk verkocht voor f.300, - een houten gebouwtje plus een aantal banken (zonder leuning) aan de kerk in Nijensleek. Men mocht dit in 5 jaar aflossen.

Eerst was er nog wat geharrewar of het kerkgebouw wel in Nijensleek zou moeten komen, daar Vledderveen er ook aanspraak op maakte. Op grond van het aantal inwoners werd toen voor Nijensleek gekozen. 

De eerste kerkenraad

Cornelis van Puffelen, vrijboer te Frederiksoord, kwam oorspronkelijk uit Oudewater. Hij was het lopen naar de kerk in Steenwijkerwold, waar hij de katholieke kerk bezocht, hoewel ze als Hervormd stonden ingeschreven, beu en sloot zich aan bij de Gereformeerde kerk in Nijensleek en was een van de eerste kerkenraadsleden. De kerkenraad werd als volgt gevormd: 

Jacobus Louwerse, afkomstig uit Zeeland en landarbeider te Frederiksoord, praeses. J. Crans, beambte te Vledderveen, scriba. J. Hoekstra, landarbeider te Frederiksoord, Peter Manden, landarbeider te Nijensleek en genoemde Cornelis van Puffelen, vrijboer, waren ouderling.

De diakenen waren Jacob Bennen, landbouwer te Nijensleek, Matthijs Hameka, van Zaanse afkomst en landarbeider te Frederiksoord, Auke van Nijen, landbouwer te Nijensleek en Henderik Oosterhof, van Friese afkomst en landarbeider te Vinkega. Je zou kunnen spreken van een ”bont” gezelschap waarin we een afspiegeling van de Maatschappij van Weldadigheid herkennen.

Op de classisvergadering van 20 februari 1894 wordt de hulpbehoevende kerk, maar met duidelijke toekomst, hartelijk welkom geheten. Er werd een officiële erkenning uitgesproken en zo ontstond de 752e Gereformeerde Kerk in Nederland. Er werd ook afgesproken dat de classispredikanten een keer per kwartaal een gratis preekbeurt in Nijensleek zouden vervullen.

De heer Van Giffen, eigenaar van de grond waarop het houten kerkgebouwtje staat, eist dat zijn zoon, Reitze van Giffen, de predikant wordt en zo geschiedde.

Reitze van Giffen wordt in 1894 de eerste predikant van de Gereformeerde Kerk in Nederland te Nijensleek. Hij was getrouwd met Aaltje Hofman, geboren te Nijensleek. Zijn traktement wordt op f.12,50 per maand vastgesteld.

Hij gaat voortvarend te werk. Er wordt een jongelingenvereniging opgericht, hetgeen landelijk enig opzien baart. Ook komt er een jongedochtervereniging en zelfs een Christelijke zangvereniging.

Ging de dominee te fel van start? Hij werd op een gegeven moment een jaar buiten  bediening gesteld, zoals men dat toen noemde. Was hij ziek of was er wat anders aan de hand? De dominee stond wel bekend als vrijmoedig, eigenzinnig en ongezeglijk. In 1899 vertrekt hij naar Aalst en Andel. Daar wordt hij na een paar jaar geheel buiten bediening gesteld en hij keert ook nimmer terug in het predikambt. Na ds. Van Giffen worden zogenaamde oefenaars leidinggevend in kerk. Was er geen geld voor een volwaardige dominee?

In 1897 komt er trouwens een stenen gebouw met 250 zitplaatsen in de plaats van het houten gebouwtje. Ook kwam er een pastorie. Alles werd voorgefinancierd door de familie Van Giffen. Dan komt er op zondag 6 juli 1930 weer een volwaardig predikant. Ds. Van Ginhoven doet zijn intrede.

Het stenen kerkgebouw toont, ook door achterstallig onderhoud, vele gebreken.

Er wordt besloten tot het bouwen van een nieuw kerkgebouw.

Eigenhandig wordt het oude kerkgebouw afgebroken en voorlopig houdt men de diensten in de schuur van bakker Buit. Daar hij in de week de schuur zelf nodig heeft, wordt er op zaterdagavond met man en macht de schuur klaar gemaakt voor de zondagse eredienst (ook toen al veel vrijwilligerswerk).

Via allerlei acties en landelijke bekendheid via het blad De Standaard werd f. 3000,- vergaard. Ook werden het orgel (f. 60,-) en oude materialen verkocht. De plaatselijke aannemer en kerklid J.A. van de Heide nam de bouw op zich. De eerste steen werd gelegd door de heer R.C. Verweijck, bijgenaamd ‘Bijltje’, naar de column die hij onderhield in De Standaard. 

De bouw verliep heel spoedig. Van alle kanten kwam er hulp. De Gereformeerde kerk te Breda schonk banken de kerk van IJsselmuiden 40 stoelen, kerkstoven, psalmborden en twee collectestokken. Uit Diever kwam een doopvont. Er kwam ook nog een luidklok. Dit was een geschenk van de vermogende familie Heule uit Haarlem. Zij zette zich in voor de kerstening van het goddeloze, arme Zuidwest Drenthe en Zuidoost Friesland. Op 16 januari 1935 werd de kerk officieel in gebruik genomen. (Echter op 7 november 1934 (op 17 november a.s. 90 jaar en 10 dagen geleden) werd er al een Dankstond voor het gewas gehouden in de nieuwe kerk).

Deel 2 a
In de periode van vertrek van ds. Van Giffen in 1899  en de komst van ds. Van Ginhoven in 1930, wordt de kerk bediend door zogenaamd colporteurs, zij verspreidden Bijbelboeken en deden evangelisatiewerk De bekendste is de heer A.A. van Opstal. Deze weet de gemeente uit te breiden. Hij sticht ook een zondagsschool, niet alleen in Nijensleek, maar ook in Wapserveen. 

Hij is aanstichter van de oprichting van de christelijke school in Nijensleek. Ook is hij zeer betrokken bij de oprichting van het kerkje van Andreas Verleur aan de Dwarsweg te Wilhelminaoord. Door studie en singuliere gaven krijgt hij volledige toegang tot de bediening van het ambt van predikant en zo krijgt Nijensleek weer een ‘heuse’ dominee, zo wordt het in de annalen vermeld.

Ds. Van Ginhoven die dus na ds. Van Opstal aantrad, had veel succes met zijn arbeid in de gemeente Hij gaf zelfs Bijbellessen aan niet kerkelijk gebonden mensen. Hij zorgt er ook voor dat mensen met paard en wagen, de zogenaamde brik, vanuit Noordwolde en Steggerda naar de kerk konden komen. De voormalig kerkrentmeester, Hans Dijkstra, vertelde ooit dat zijn vader koetsier was op de brik en men zei dan:”rikketikketik, daar komt Lykel met zijn fiene brik”. Er breekt wereldlijk een moeilijke tijd aan wat leidt tor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Er kwam een vergaderverbod en de papierschaarste zorgt er voor dat er niet veel te vermelden valt over het kerkelijk gebeuren.

Van ds. Van Ginhoven is bekend dat hij in het verzet ging onder de naam ‘Ome Jaap’. Helaas werd een activiteit hem noodlottig. Hij hielp een Joodse dwangarbeider uit het kamp in Vledder te ontsnappen. De dominee werd verraden en via een aantal gevangenissen, o.a. Het Oranjehotel te Scheveningen en kamp Vught kwam hij in het Huis van Bewaring van Rotterdam terecht. Daar kreeg hij te horen dat hij ter dood veroordeeld was en op de uitvoering van zijn vonnis wachtte. Zijn broer Huib, ook in het verzet, had het vonnis al ondergaan. Gelukkig kwam er voor ‘Ome Jaap’ hulp van buitenaf. Een Rotterdamse knokploeg wist op slinkse wijze de gevangenis binnen te dringen en 26 gevangenen konden bevrijd worden. Ds. Van Ginhoven heeft tot na de oorlog ondergedoken gezeten in de omgeving van Delft.

In 1946 vertrekt ds. Van Ginhoven naar Westervoort. Van 1946 tot 1966 is ds. Bergsma de voorganger. Hij komt uit Argentinië en heeft ook connecties met Brazilië (Dat komt  meer voor) Een dominee voor en tussen de mensen. Hij helpt zelfs de boeren bij het binnenhalen van het hooi. Soms verricht hij ook andere werkzaamheden bij de boeren. Toch gaat het kerkbezoek achteruit en ook met de financiën gaat het niet goed. Wel komt er een nieuw orgel. Voor f 8600,-- koopt men een 100 jaar oud orgel uit Amsterdam. Op 21 mei 1965 wordt het orgel feestelijk in gebruik genomen. Men is er vervolgens wel zuinig op. Het mag maar door de drie aangestelde organisten bespeeld worden. Ook krijgen zij alleen de sleutel van de consistorie, deze wordt met een extra slot beveiligd, zodat er niemand illegaal op het orgel gaat spelen.

Ds. Bergsma gaat met emeritaat en gaat in Steenwijk wonen. In deze vacante periode kan men nog steeds een beroep op  hem doen. In 1968 wordt de heer Medema aan Nijensleek verbonden. De classis vindt dat er samenwerking gezocht moet worden met Appelscha en Donkerbroek. Dit mondt tenslotte uit in het aanstellen van de heer Medema voor genoemde gemeentes. Het ledental is dan vastgesteld op 177.